عیبیابی و تعمیر برد الکترونیکی پکیج با استفاده از روش مولتیمتری
برد الکترونیکی پکیج، قلب تپنده سیستم گرمایشی است. این قطعه تمامی عملکردهای حیاتی پکیج از روشن شدن مشعل تا کنترل دمای آب و بررسی سنسورها را بر عهده دارد.
زمانی که برد دچار نقص شود، عملکرد کل پکیج مختل شده و خطاهایی مانند روشن نشدن پکیج، ارور سنسور NTC، یا کار نکردن فن بروز میکند.
برای یادگیری عملی کار با برد الکترونیکی پکیج و شرکت در آموزش تعمیر پکیج، هنرجویان میتوانند در آموزشگاه دارالفنون ری حضور داشته باشند.
یکی از دقیقترین روشهای تشخیص عیب در برد پکیج، استفاده از مولتیمتر (Multimeter) است. در این مقاله از آموزشگاه فنی و حرفهای دارالفنون ری یاد میگیرید:
- برد پکیج چگونه کار میکند،
- نقاط حیاتی در برد کداماند،
- روش گامبهگام تست قطعات با مولتیمتر چیست،
- و چگونه با کمترین هزینه، عیب برد را رفع کنیم.
شناخت ساختار و عملکرد برد الکترونیکی پکیج
نقش برد در سیستم پکیج
برد الکترونیکی پکیج همان واحد فرماندهنده است که اطلاعات را از سنسورهای مختلف مانند سنسور دما، فشار، یون شعله و فن دریافت میکند و بر اساس منطق برنامهریزیشده، فرمان لازم را به قطعات اجرایی ارسال میکند.
اجزای اصلی برد پکیج
- ترانس تغذیه یا منبع ولتاژ – وظیفه تأمین ولتاژ DC برای مدارها.
- میکروکنترلر یا آیسی مرکزی – مغز تصمیمگیر برد.
- رلهها – برای قطع و وصل برق مشعل، فن و پمپ.
- دیود و خازنها – جهت یکسوسازی و فیلتر ولتاژ.
- ترمیستورها (NTC) – برای اندازهگیری دما.
- ترانزیستورها و مقاومتها – تقویت و کنترل جریان سیگنالها.
علائم خرابی برد الکترونیکی پکیج
نشانههای رایج
- پکیج روشن نمیشود یا فقط چراغ استندبای فعال است.
- صدای کلیک رله شنیده نمیشود.
- صفحه نمایش یا چراغها خاموش شدهاند.
- پمپ کار نمیکند یا بیوقفه روشن میماند.
- ارورهای مداوم روی صفحه پکیج ظاهر میشود.
تشخیص اولیه بدون ابزار
قبل از استفاده از مولتیمتر، باید بررسی شود:
- آیا برق به پکیج میرسد؟
- فیوز داخلی برد سالم است؟
- قطعات ظاهراً سوخته یا تغییر رنگ دادهاند؟
اگر همه موارد ظاهری سالم باشند، نوبت به تست مولتیمتری میرسد.
بیشتر بخوانید: رسوب زدایی پکیج دیواری و رادیاتورها
ابزار لازم برای عیبیابی برد الکترونیکی پکیج
| ابزار | کاربرد |
|---|---|
| مولتیمتر دیجیتال | اندازهگیری ولتاژ، مقاومت و جریان |
| پیچگوشتی عایق | باز کردن برد بدون برقگرفتگی |
| لوپ یا ذرهبین | بررسی سوختگی قطعات |
| هویه و قلع | برای تعمیر و تعویض قطعات سوخته |
| اسپری ناهید یا الکل ایزوپروپیل | برای تمیز کردن برد |
آموزش گامبهگام عیبیابی با مولتیمتر
گام ۱ – بررسی تغذیه برد
مولتیمتر را روی ولتاژ AC تنظیم کنید و ورودی برق برد را اندازه بگیرید. مقدار باید حدود ۲۲۰ ولت باشد.
اگر ولتاژ ورودی وجود ندارد، احتمال خرابی فیوز یا سیم ورودی زیاد است.
سپس مولتیمتر را روی DC قرار دهید و خروجی منبع تغذیه (ترانس یا رگولاتور) را اندازه بگیرید. مقدار ولتاژ باید بین ۵ تا ۱۲ ولت DC باشد. اگر کمتر باشد، ترانس یا دیود پل معیوب است.
گام ۲ – تست دیودها و خازنها
مولتیمتر را روی حالت تست دیود بگذارید.
- اگر در دو جهت عدد متفاوت نشان داد (یکی صفر و دیگری بینهایت)، دیود سالم است.
- اگر در هر دو جهت عدد صفر یا بینهایت بود، دیود سوخته است.
برای خازنها، در حالت تست ظرفیت (μF) مقدار را با عدد درجشده روی خازن مقایسه کنید. اگر اختلاف زیاد است یا خازن باد کرده، باید تعویض شود.
گام ۳ – بررسی مقاومتها
در مولتیمتر روی حالت اهم (Ω) قرار دهید. مقاومتها را از دو سر اندازه بگیرید. مقدار اندازهگیریشده باید با مقدار رنگی درجشده روی مقاومت مطابقت داشته باشد.
در صورت انحراف زیاد یا صفر شدن مقدار، مقاومت سوخته است.
گام ۴ – تست رلهها
رلهها از اجزای کلیدی هستند که فرمان روشن شدن مشعل، پمپ یا فن را صادر میکنند.
با مولتیمتر در حالت بوق (Continuity Test) دو پایه خروجی رله را بررسی کنید:
- در حالت بدون تحریک باید مدار باز (infinite) باشد.
- در صورت تحریک توسط برق ۱۲V باید مدار بسته (۰ اهم) شود.
در غیر این صورت، رله گیر کرده یا سوخته است.
گام ۵ – بررسی ترمیستور (NTC)
ترمیستورها وظیفه اندازهگیری دما را دارند. با مولتیمتر روی حالت اهم، مقاومت آن را در دمای اتاق (حدود ۲۰°C) اندازه بگیرید. معمولاً مقدار بین ۱۰ تا ۱۲ کیلو اهم است.
اگر مقدار صفر یا بینهایت بود، NTC خراب است.
گام ۶ – بررسی ترانزیستورها
ترانزیستورها مانند سوئیچهای الکترونیکی عمل میکنند. برای تست:
مولتیمتر را روی حالت تست دیود قرار دهید و پایههای B، C و E را جداگانه اندازه بگیرید.
در ترانزیستور سالم، بین پایه B و C باید افت ولتاژ ۰.۶ تا ۰.۷ ولت باشد.
بیشتر بخوانید: آموزش تنظیم فشار بار پکیج
تعمیر و تعویض قطعات سوخته برد الکترونیکی پکیج
خازنها و دیودها
در صورت بادکردگی یا نشت مایع، باید خازن تعویض شود. حتماً از خازن با ظرفیت و ولتاژ مشابه استفاده کنید.
رله و ترانس تغذیه
اگر رلهها سوخته یا چسبیدهاند، بهتر است تعویض شوند. برای ترانس معیوب نیز جایگزین با ولتاژ خروجی دقیق انتخاب شود.
آیسی و میکروکنترلر
در صورت خرابی میکروکنترلر، تعمیر آن بدون ابزار پروگرامر تخصصی ممکن نیست و باید تعویض شود. در آموزشگاه دارالفنون ری نحوه پروگرام و تست میکروکنترلرها به هنرجویان آموزش داده میشود.
نکات ایمنی هنگام کار با برد الکترونیکی پکیج
- قبل از هر کاری برق پکیج را قطع کنید.
- از دستکش عایق استفاده کنید.
- هرگز در هنگام تست ولتاژ، پایهها را با دست لمس نکنید.
- در صورت نداشتن تجربه کافی، از تکنسین مجاز کمک بگیرید.
مزایای استفاده از مولتیمتر در عیبیابی
- سرعت بالا در تشخیص نقطه خرابی
- جلوگیری از تعویض اشتباه قطعات سالم
- کاهش هزینه تعمیر
- دقت و ایمنی بالا
- مناسب برای آموزش عملی هنرجویان
جمعبندی
عیبیابی برد الکترونیکی پکیج با مولتیمتر، یکی از مهارتهای اساسی برای تعمیرکاران حرفهای است. با تسلط بر اندازهگیری ولتاژ، مقاومت، و تست رلهها، میتوان در مدت کوتاهی منشأ خرابی را پیدا و تعمیر کرد.
در آموزشگاه فنی و حرفهای دارالفنون ری، دوره تخصصی «عیبیابی و تعمیر برد الکترونیکی پکیج» بهصورت عملی برگزار میشود. هنرجویان در این دوره با مولتیمتر، نقشهخوانی، تشخیص قطعه سوخته و روشهای تعمیر برد بهصورت کاربردی آشنا میشوند تا آماده بازار کار شوند.
بیشتر بخوانید: استاندارد های ضروری در نصب پکیج
سوالات متداول
۱. آیا برای تست برد پکیج باید آن را از دستگاه جدا کرد؟
در بیشتر مواقع بله، برای جلوگیری از خطر برقگرفتگی بهتر است برد از دستگاه جدا شود.
۲. بهترین نوع مولتیمتر برای تست برد پکیج چیست؟
مولتیمتر دیجیتال با قابلیت اندازهگیری ولتاژ AC/DC و تست دیود مناسبترین گزینه است.
۳. آیا میتوان برد سوخته را تعمیر کرد؟
بله، در صورتی که میکروکنترلر سالم باشد، بیشتر خرابیها قابل تعمیر هستند.
۴. تفاوت تست در حالت برد روشن و خاموش چیست؟
در حالت خاموش، مقاومتها و دیودها بررسی میشوند؛ در حالت روشن، ولتاژها و فرمانها تست میگردند.
۵. آیا میتوان با مولتیمتر جریان فن را اندازه گرفت؟
بله، ولی باید مولتیمتر در مسیر سری مدار فن قرار گیرد و احتیاط لازم رعایت شود.
۶. رایجترین خرابی در برد پکیج چیست؟
خرابی خازنهای صافی و رلهها، بیشترین موارد خرابی را تشکیل میدهند.
۷. اگر برد کاملاً خاموش باشد چه کنیم؟
ابتدا ورودی برق، فیوز، ترانس و خروجی ۵ ولت را بررسی کنید. احتمال زیاد منبع تغذیه سوخته است.
۸. آیا نوسانات برق باعث خرابی برد میشود؟
بله، یکی از عوامل اصلی سوختن برد، نوسان شدید برق است. استفاده از محافظ ولتاژ الزامی است.
۹. آیا تست با مولتیمتر نیاز به دانش الکترونیک دارد؟
تا حدی بله. آشنایی با پایههای قطعات و نحوه اتصال ضروری است.
۱۰. در آموزشگاه دارالفنون ری چه مهارتهایی آموزش داده میشود؟
آموزش عملی کار با مولتیمتر، نقشهخوانی، تعویض قطعات SMD، تست آیسیها و رفع خطاهای برد پکیج.
درباره نویسنده
تحریریه تخصصی دارالفنون
مجموعه از متخصصان و اساتید مجرب مجتمع فنی حرفه ای دارالفنون