سیستم مالتی پلکس خودرو چیست؟
سیستم مالتی پلکس خودرو (که به آن سیستم شبکه یا سیستم باسبس نیز گفته می‌شود) یک شبکه الکترونیکی پیشرفته است که جایگزین سیستم‌های سیم‌کشی سنتی در خودروها می‌شود. در سیستم‌های سنتی، هر قطعه خودرو (مانند چراغ‌ها، برف‌پاک‌کن‌ها و موتور) با سیم‌های جداگانه به واحد کنترل مرکزی متصل می‌گردید. این امر باعث می‌شد که تعداد سیم‌های داخل خودرو بسیار زیاد و سنگین شود و همچنین عیب‌یابی و تعمیر سیستم‌های الکتریکی خودرو دشوارتر شود.
در سیستم مالتی پلکس، به جای سیم‌های جداگانه، از یک یا چند باس (شبکه‌های ارتباطی) برای انتقال اطلاعات و سیگنال‌ها بین واحدهای مختلف خودرو استفاده می‌شود. هر واحد به ای‌سی‌یو (واحد کنترل) مخصوص خود مجهز شده است که وظیفه‌ی دریافت و ارسال اطلاعات از طریق باس را بر عهده دارد.
“آموزش برق خودرو: راهی به سوی درآمد پر سرعت!”
جدول محتوا
مزایای سیستم مالتی پلکس خودرو:
کاهش تعداد سیم‌ها: به دلیل استفاده از باس به جای سیم‌های جداگانه، تعداد سیم‌های داخل خودرو به طور قابل‌توجهی کاهش می‌یابد. این امر باعث می‌شود که وزن خودرو کمتر، فضای داخلی جادارتر و سیستم الکتریکی ساده‌تر شود.
افزایش قابلیت اطمینان: سیستم مالتی پلکس به دلیل استفاده از سیم‌های کمتر، اتصالات قوی‌تر و عایق‌بندی بهتر، از قابلیت اطمینان بالاتری برخوردار است.
عیب‌یابی آسان‌تر: با استفاده از سیستم‌های تشخیصی کامپیوتری، عیب‌یابی و تعمیر سیستم‌های الکتریکی خودرو در سیستم مالتی پلکس بسیار آسان‌تر است.
افزایش امکانات: سیستم مالتی پلکس امکان افزودن آپشن‌ها و ویژگی‌های جدید به خودرو را بدون نیاز به سیم‌کشی اضافی فراهم می‌کند.
معایب سیستم مالتی پلکس خودرو:
هزینه بالا: سیستم مالتی پلکس به دلیل پیچیدگی بیشتر، از سیستم‌های سنتی گران‌تر است.
نیاز به دانش تخصصی: تعمیر و نگهداری سیستم مالتی پلکس به دانش و ابزار تخصصی نیاز دارد.
انواع سیستم مالتی پلکس خودرو:
دو نوع اصلی سیستم مالتی پلکس خودرو وجود دارد:
سیستم مالتی پلکس مبتنی بر CAN: این نوع سیستم از شبکه CAN (Controller Area Network) برای انتقال اطلاعات بین واحدهای مختلف خودرو استفاده می‌کند. CAN یک پروتکل ارتباطی استاندارد است که برای کاربردهای مختلف صنعتی و اتومبیل استفاده می‌شود.
سیستم مالتی پلکس مبتنی بر LIN: این نوع سیستم از شبکه LIN (Local Interconnect Network) برای انتقال اطلاعات بین واحدهای ساده‌تر مانند چراغ‌ها و سنسورها استفاده می‌کند. LIN یک پروتکل ارتباطی ساده و ارزان‌قیمت است که برای کاربردهای با حجم داده کم مناسب است.
BSI در سیستم مالتی پلکس خودرو
BSI (مخفف Body System Interface) واحد مهمی در سیستم مالتی پلکس خودرو است که به عنوان مرکز فرماندهی یا رابط سیستم بدنه نیز شناخته می‌شود. BSI وظایف مختلفی را در سیستم مالتی پلکس بر عهده دارد که مهم‌ترین آنها شامل موارد زیر است.
دریافت و ارسال اطلاعات: BSI اطلاعات را از سنسورها، سوئیچ‌ها و سایر اجزای مختلف بدنه خودرو دریافت می‌کند و سپس این اطلاعات را به واحدهای کنترل مربوطه (ECUها) ارسال می‌کند.
کنترل سیستم‌های مختلف: BSI وظیفه‌ی کنترل سیستم‌های مختلف بدنه خودرو مانند چراغ‌ها، برف‌پاک‌کن‌ها، قفل مرکزی، شیشه‌های برقی و صندلی‌های برقی را بر عهده دارد.
مدیریت ارتباطات: BSI به عنوان یک واسطه بین شبکه‌های مختلف در سیستم مالتی پلکس عمل می‌کند و وظیفه‌ی مدیریت و کنترل جریان اطلاعات بین آنها را بر عهده دارد.
تشخیص عیب: BSI می‌تواند عیوب و مشکلات سیستم‌های مختلف بدنه خودرو را تشخیص دهد و به راننده هشدار دهد.
BSI معمولاً در داخل داشبورد خودرو قرار دارد و از طریق یک شبکه CAN یا LIN به سایر واحدهای کنترل (ECUها) در خودرو متصل می‌شود. BSI یک جزء حیاتی در سیستم مالتی پلکس خودرو است و نقش مهمی در عملکرد صحیح سیستم‌های الکتریکی خودرو ایفا می‌کند.
برخی از مزایای BSI در سیستم مالتی پلکس خودرو عبارتند از:
کاهش پیچیدگی سیستم: BSI با ساده‌سازی نحوه ارتباط اجزای مختلف با یکدیگر، به کاهش پیچیدگی کلی سیستم مالتی پلکس کمک می‌کند.
افزایش قابلیت اطمینان: BSI با نظارت بر سیستم‌های مختلف و تشخیص عیوب، به افزایش قابلیت اطمینان کلی سیستم مالتی پلکس کمک می‌کند.
عیب‌یابی آسان‌تر: BSI با ذخیره‌سازی کدهای عیب و ارائه اطلاعات تشخیصی، عیب‌یابی سیستم‌های الکتریکی خودرو را آسان‌تر می‌کند.
در نهایت، BSI یک جزء ضروری در سیستم مالتی پلکس خودرو است که به عملکرد صحیح سیستم‌های الکتریکی خودرو کمک می‌کند.
جدول استانداردهای مختلف سیستم مالتی پلکس خودرو
| نام استاندارد | شرح | کاربرد | مزایا | معایب | مثال ها |
| CAN (Controller Area Network) | یک پروتکل ارتباطی دو سیمه که برای انتقال داده با سرعت بالا در سیستم‌های مختلف کاربرد دارد. | سیستم‌های مالتی پلکس خودرو، سیستم‌های اتوماسیون صنعتی، سیستم‌های پزشکی | ارزان، قابل اعتماد، انعطاف‌پذیر | سرعت محدود، حساس به نویز | BSI، ABS، ایربگ |
| LIN (Local Interconnect Network) | یک پروتکل ارتباطی تک سیمه که برای انتقال داده با سرعت کم و ارزان قیمت در سیستم‌های ساده کاربرد دارد. | سیستم‌های مالتی پلکس خودرو، سیستم‌های اتوماسیون خانگی، سیستم‌های روشنایی | ارزان، ساده، کم مصرف | سرعت بسیار کم، مسافت محدود | کنترل شیشه های برقی، آینه های جانبی برقی |
| FlexRay | یک پروتکل ارتباطی پرسرعت و قابل اطمینان که برای کاربردهای بحرانی در صنعت خودرو استفاده می‌شود. | سیستم‌های رانندگی خودکار، سیستم‌های ترمز ABS پیشرفته، سیستم‌های فرمان برقی | پرسرعت، قابل اعتماد، امن | پیچیده، گران | سیستم‌های رانندگی خودکار، سیستم‌های ترمز ABS پیشرفته |
| MOST (Media Oriented System Transport) | یک پروتکل ارتباطی پرسرعت که برای انتقال داده‌های صوتی، تصویری و اطلاعاتی در سیستم‌های مالتی پلکس خودرو استفاده می‌شود. | سیستم‌های سرگرمی و ناوبری خودرو، سیستم‌های ارتباطی، سیستم‌های اطلاعاتی | پرسرعت، پهنای باند بالا | پیچیده، گران | سیستم‌های سرگرمی و ناوبری خودرو، سیستم‌های ارتباطی |
| Ethernet | یک پروتکل ارتباطی استاندارد که برای انتقال داده با سرعت بالا در شبکه‌های مختلف استفاده می‌شود. | سیستم‌های مالتی پلکس نسل جدید، سیستم‌های رانندگی خودکار | استاندارد، پرسرعت، قابل اعتماد | پیچیده، گران | در حال توسعه |
بررسی سیستم مالتی پلکس در برخی از خودروهای ایرانی:
دنا و دنا پلاس:
از سیستم مالتی پلکس مبتنی بر CAN استفاده می‌کنند.
این سیستم توسط شرکت ایسنا طراحی و تولید شده است.
از مزایای این سیستم می‌توان به کاهش تعداد سیم‌ها، افزایش قابلیت اطمینان، عیب‌یابی آسان‌تر و امکان افزودن آپشن‌های جدید اشاره کرد.
پژو پارس:
از سیستم مالتی پلکس مبتنی بر CAN استفاده می‌کند.
این سیستم توسط شرکت پژو سیتروئن طراحی و تولید شده است.
از مزایای این سیستم می‌توان به مواردی که در دنا و دنا پلاس ذکر شد، اشاره کرد.
پژو 206، پژو 405 و پژو 207:
در مدل‌های اولیه از سیستم مالتی پلکس استفاده نمی‌کردند.
اما در مدل‌های جدیدتر، از سیستم مالتی پلکس مبتنی بر CAN استفاده می‌شود.
این سیستم توسط شرکت پژو سیتروئن طراحی و تولید شده است.
از مزایای این سیستم می‌توان به مواردی که در دنا و دنا پلاس ذکر شد، اشاره کرد.
سمند SD:
از سیستم مالتی پلکس مبتنی بر CAN استفاده می‌کند.
این سیستم توسط شرکت ایران خودرو طراحی و تولید شده است.
از مزایای این سیستم می‌توان به مواردی که در دنا و دنا پلاس ذکر شد، اشاره کرد.
سورن:
از سیستم مالتی پلکس مبتنی بر CAN استفاده می‌کند.
این سیستم توسط شرکت ایران خودرو طراحی و تولید شده است.
از مزایای این سیستم می‌توان به مواردی که در دنا و دنا پلاس ذکر شد، اشاره کرد.
رانا:
از سیستم مالتی پلکس مبتنی بر CAN استفاده می‌کند.
این سیستم توسط شرکت ایران خودرو طراحی و تولید شده است.
از مزایای این سیستم می‌توان به مواردی که در دنا و دنا پلاس ذکر شد، اشاره کرد.
نکات:
در برخی از موارد، ممکن است از چندین استاندارد مختلف مالتی پلکس در یک خودرو استفاده شود.
ممکن است برخی از خودروها که در این لیست ذکر نشده‌اند، به سیستم مالتی پلکس مجهز باشند.
برای اطلاع دقیق از نوع سیستم مالتی پلکس در یک خودرو خاص، میتوانید به دفترچه راهنمای خودرو یا وب سایت شرکت سازنده مراجعه کنید.
