سرفصل های دوره آموزش تابلو برق صنعتی

سرفصل های دقیق دوره آموزش تابلو برق صنعتی می تواند بسته به نوع دوره و موسسه آموزشی ارائه دهنده آن متفاوت باشد. با این حال، به طور کلی، این دوره ها شامل موارد زیر می باشند:

1. آشنایی با تابلو برق صنعتی:

تعریف و کاربرد تابلو برق صنعتی

انواع تابلو برق صنعتی

اجزای اصلی تابلو برق صنعتی

استانداردهای مربوط به تابلو برق صنعتی

2. نقشه خوانی تابلو برق:

آشنایی با انواع نقشه های برق صنعتی

اصول و علائم نقشه خوانی برق صنعتی

نحوه خواندن و تحلیل نقشه های تابلو برق صنعتی

3. مونتاژ تابلو برق:

آشنایی با ابزار و تجهیزات مورد استفاده در مونتاژ تابلو برق

روش های مختلف سیم بندی تابلو برق

نکات ایمنی در هنگام مونتاژ تابلو برق

4. راه اندازی موتورها:

آشنایی با انواع موتورهای الکتریکی

روش های راه اندازی موتورهای الکتریکی

حفاظت از موتورهای الکتریکی

5. کار با اینورتر و PLC:

آشنایی با اینورتر و PLC

کاربرد اینورتر و PLC در تابلو برق صنعتی

برنامه نویسی PLC برای کنترل تابلو برق

6. حفاظت از تابلو برق:

انواع سیستم های حفاظتی در تابلو برق

رله ها و کاربرد آنها در تابلو برق

روش های عیب یابی تابلو برق

7. کارگاه عملی:

در اکثر دوره های آموزش تابلو برق صنعتی، قسمتی به کارگاه عملی اختصاص داده می شود. در این کارگاه ها، دانشجویان زیر نظر مربی، اقدام به مونتاژ و راه اندازی تابلو برق های واقعی می کنند.

آشنایی با تابلو برق صنعتی

تابلو برق صنعتی محفظه‌ای فلزی است که در آن تجهیزات مختلف الکتریکی و کنترلی برای یک سیستم یا فرآیند صنعتی نصب می‌شود. این تجهیزات وظایف مختلفی مانند توزیع برق، حفاظت از تجهیزات، کنترل موتورها و … را بر عهده دارند.

کاربرد تابلو برق صنعتی:

تابلو برق صنعتی در طیف وسیعی از صنایع از جمله:

صنعت برق: برای توزیع برق در نیروگاه ها، پست های برق و …

صنعت نفت و گاز: برای کنترل پمپ ها، شیرها و سایر تجهیزات در تاسیسات نفت و گاز

صنعت فولاد: برای کنترل فرآیندهای ذوب و نورد فولاد

صنعت سیمان: برای کنترل فرآیند تولید سیمان

صنعت خودرو: برای کنترل خطوط مونتاژ خودرو

صنعت ساختمان: برای کنترل آسانسورها، سیستم های تهویه مطبوع و …

مزایای استفاده از تابلو برق صنعتی:

ایمنی: تابلو برق صنعتی با حفاظت از تجهیزات الکتریکی و اپراتورها در برابر برق گرفتگی و سایر خطرات الکتریکی، ایمنی را افزایش می دهد.

اطمینان پذیری: تابلو برق صنعتی با محافظت از تجهیزات در برابر نوسانات برق، اضافه بار و سایر شرایط نامطلوب، reliability را افزایش می دهد.

کارایی: تابلو برق صنعتی با کنترل و بهینه سازی فرآیندهای صنعتی، efficiency را افزایش می دهد.

کاهش هزینه ها: تابلو برق صنعتی با افزایش reliability و efficiency می تواند به کاهش هزینه های عملیاتی و تعمیر و نگهداری کمک کند.

اجزای اصلی تابلو برق صنعتی:

بدنه: بدنه تابلو برق صنعتی معمولاً از ورق فولاد یا آلومینیوم ساخته می شود و وظیفه محافظت از تجهیزات داخلی تابلو برق را بر عهده دارد.

شینه: شینه ها هادی های فلزی هستند که برق را بین اجزای مختلف تابلو برق توزیع می کنند.

کلید و کنتاکتور: کلیدها و کنتاکتورها برای قطع و وصل کردن جریان برق در مدارهای مختلف استفاده می شوند.

فیوز و رله: فیوزها و رله ها برای محافظت از تجهیزات در برابر اضافه بار و اتصال کوتاه استفاده می شوند.

تجهیزات اندازه گیری: تجهیزات اندازه گیری مانند ولت متر، آمپر متر و کیلووات متر برای اندازه گیری پارامترهای الکتریکی مانند ولتاژ، جریان و توان استفاده می شوند.

کنترل کننده ها: کنترل کننده ها مانند PLC ها برای کنترل فرآیندهای صنعتی استفاده می شوند.

سیستم های خنک کننده: سیستم های خنک کننده برای خنک کردن تجهیزات تابلو برق و جلوگیری از گرم شدن بیش از حد آنها استفاده می شوند.

انواع تابلو برق صنعتی:

تابلو برق های صنعتی با توجه به کاربرد و نوع تجهیزات به کار رفته در آنها به انواع مختلفی تقسیم می شوند.

تابلو برق های فشار ضعیف: این نوع تابلو برق ها برای برق های با ولتاژ کمتر از 1000 ولت استفاده می شوند.

تابلو برق های فشار متوسط: این نوع تابلو برق ها برای برق های با ولتاژ بین 1000 تا 36000 ولت استفاده می شوند.

تابلو برق های فشار قوی: این نوع تابلو برق ها برای برق های با ولتاژ بیش از 36000 ولت استفاده می شوند.

تابلو برق های ثابت: این نوع تابلو برق ها در یک مکان ثابت نصب می شوند.

تابلو برق های سیار: این نوع تابلو برق ها قابل حمل هستند و می توان آنها را در مکان های مختلف استفاده کرد.

تابلو برق های اتوماسیون صنعتی: این نوع تابلو برق ها برای کنترل فرآیندهای صنعتی اتوماتیک استفاده می شوند.

نکات ایمنی در هنگام کار با تابلو برق صنعتی:

قبل از کار با تابلو برق صنعتی، باید از قطع بودن برق آن اطمینان حاصل کرد.

برای کار با تابلو برق صنعتی باید از لباس و تجهیزات ایمنی مناسب مانند دستکش و عینک عایق استفاده کرد.

در هنگام کار با تابلو برق صنعتی باید از قرار دادن ابزار و اشیاء فلزی در داخل آن خودداری کرد.

در صورت بروز هرگونه مشکل، باید فوراً از یک برقکار ماهر کمک گرفت.

نقشه خوانی تابلو برق

نقشه خوانی تابلو برق یکی از مهارت های مهم و اساسی برای برقکاران و تکنسین های برق صنعتی است. نقشه های تابلو برق به طور گرافیکی نحوه اتصال اجزای مختلف تابلو برق را نشان می دهند و برای نصب، راه اندازی، تعمیر و نگهداری تابلو برق ضروری هستند.

انواع نقشه های تابلو برق:

نقشه شماتیک: این نوع نقشه، اتصالات بین اجزای مختلف تابلو برق را به صورت خطی و ساده نشان می دهد.

نقشه جانبی: این نوع نقشه، محل قرارگیری فیزیکی اجزای مختلف تابلو برق را در داخل تابلو نشان می دهد.

نقشه مدار قدرت: این نوع نقشه، جزئیات مربوط به مدارهای قدرت تابلو برق مانند مسیر جریان برق، فیوزها و کلیدها را نشان می دهد.

نقشه مدار فرمان: این نوع نقشه، جزئیات مربوط به مدارهای فرمان تابلو برق مانند رله ها، کنتاکتورها و PLC ها را نشان می دهد.

اصول نقشه خوانی تابلو برق:

آشنایی با علائم و نمادهای مورد استفاده در نقشه های تابلو برق: برای خواندن نقشه های تابلو برق، باید با علائم و نمادهای مختلفی که در این نقشه ها استفاده می شود آشنا بود. این علائم و نمادها، اجزای مختلف تابلو برق مانند کلیدها، فیوزها، کنتاکتورها، رله ها، موتورها و … را نشان می دهند.

درک مسیر جریان برق: در نقشه های تابلو برق، مسیر جریان برق با استفاده از خطوط نشان داده می شود. برای خواندن نقشه، باید بتوان مسیر جریان برق را از منبع تغذیه تا بار نهایی دنبال کرد.

توجه به شماره ها و علائم مرجع: در نقشه های تابلو برق، از شماره ها و علائم مرجع برای نشان دادن ارتباط بین اجزای مختلف تابلو برق استفاده می شود. برای خواندن نقشه، باید به این شماره ها و علائم توجه کرد.

استفاده از ابزارهای مناسب: برای خواندن نقشه های تابلو برق، می توان از ابزارهایی مانند مداد، خط کش و ذره بین استفاده کرد.

نکات مهم در هنگام نقشه خوانی تابلو برق:

قبل از شروع به خواندن نقشه، باید از نوع تابلو برق و عملکرد آن آگاهی داشت.

باید با دقت به تمام جزئیات نقشه توجه کرد.

در صورت عدم اطمینان از معنی هر علامت یا نمادی، باید به منابع مرجع مانند لیست علائم و نمادها یا کتاب های راهنمای مربوطه مراجعه کرد.

در هنگام خواندن نقشه، باید احتیاط کرد که به اجزای تابلو برق آسیب نرسد.

مونتاژ تابلو برق

مونتاژ تابلو برق فرآیندی است که در آن اجزای مختلف تابلو برق مانند کلیدها، فیوزها، کنتاکتورها، رله ها، سیم ها و کابل ها به یکدیگر متصل می شوند تا تابلو برق طبق نقشه و عملکرد مورد نظر  عمل کند.

مراحل مونتاژ تابلو برق:

آماده سازی:

قبل از شروع مونتاژ، باید از complete بودن تمام اجزای مورد نیاز و سلامت آنها اطمینان حاصل کرد.

باید محل نصب تابلو برق تعیین و آماده سازی شود.

نصب ریل ها:

ریل ها پایه هایی هستند که اجزای مختلف تابلو برق بر روی آنها نصب می شوند.

ریل ها باید با توجه به نقشه و نوع اجزای تابلو برق در محل مناسب نصب شوند.

نصب تجهیزات:

باید تجهیزات مختلف تابلو برق مانند کلیدها، فیوزها، کنتاکتورها، رله ها و … با توجه به نقشه و در محل مناسب نصب شوند.

سیم کشی:

باید سیم ها و کابل ها با توجه به نقشه و رعایت استانداردهای سیم کشی به یکدیگر متصل شوند.

آزمایش و راه اندازی:

پس از اتمام مونتاژ، باید تابلو برق از نظر عملکرد صحیح آزمایش و راه اندازی شود.

نکات مهم در هنگام مونتاژ تابلو برق:

رعایت دقیق نقشه: مهم ترین نکته در مونتاژ تابلو برق رعایت دقیق نقشه است. باید تمام اتصالات و سیم کشی ها با توجه به نقشه انجام شود.

استفاده از ابزار و تجهیزات مناسب: برای مونتاژ تابلو برق باید از ابزار و تجهیزات مناسب مانند سیم چین، انبردست، پیچ گوشتی، تستر و … استفاده کرد.

رعایت نکات ایمنی: در هنگام مونتاژ تابلو برق باید نکات ایمنی رعایت شود. باید از دستکش و عینک عایق استفاده کرد و از کار با تابلو برق در حالت برق دار خودداری کرد.

تست و آزمایش: پس از اتمام مونتاژ، باید تابلو برق از نظر عملکرد صحیح آزمایش و راه اندازی شود. باید از کار کردن صحیح تمام تجهیزات و عدم وجود اتصال کوتاه اطمینان حاصل کرد.

راه اندازی موتورهای تابلو برق صنعتی

راه اندازی موتورهای الکتریکی یکی از وظایف اصلی تابلو برق صنعتی است. روش های مختلفی برای راه اندازی موتورها وجود دارد که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. در این بخش به طور خلاصه به برخی از رایج ترین روش های راه اندازی موتورهای الکتریکی در تابلو برق صنعتی می پردازیم:

1. راه اندازی مستقیم (Direct On Line – DOL):

ساده ترین و ارزان ترین روش راه اندازی موتور است.

در این روش، موتور به طور مستقیم به برق وصل می شود.

به دلیل جریان راه اندازی بالا، این روش برای موتورهای با توان بالا مناسب نیست.

ممکن است باعث افت ولتاژ در شبکه شود.

2. راه اندازی ستاره مثلث (Star-Delta):

در این روش، موتور در ابتدا با اتصال ستاره راه اندازی می شود و سپس به اتصال مثلث تغییر می یابد.

جریان راه اندازی در این روش نسبت به راه اندازی مستقیم کمتر است.

این روش برای موتورهای با توان متوسط ​​تا بالا مناسب است.

3. راه اندازی نرم (Soft Starter):

در این روش، از یک درایو استفاده می شود که ولتاژ و جریان را به تدریج به موتور اعمال می کند.

جریان راه اندازی در این روش بسیار کم است و گشتاور راه اندازی بالا تولید می شود.

این روش برای موتورهای حساس و گران قیمت مناسب است.

4. راه اندازی با اینورتر (VFD – Variable Frequency Drive):

در این روش، از یک اینورتر برای کنترل سرعت و گشتاور موتور استفاده می شود.

اینورتر می تواند ولتاژ و فرکانس را به طور دلخواه به موتور اعمال کند.

این روش بیشترین انعطاف پذیری را در راه اندازی موتور ارائه می دهد.

معمولاً گران ترین روش راه اندازی موتور است.

انتخاب روش مناسب برای راه اندازی موتور به عوامل مختلفی مانند موارد زیر بستگی دارد.

نوع موتور

توان موتور

گشتاور مورد نیاز

حساسیت بار

بودجه

علاوه بر روش های ذکر شده در بالا، روش های دیگری نیز برای راه اندازی موتورهای الکتریکی وجود دارد.

نکات مهم در هنگام راه اندازی موتورهای الکتریکی:

قبل از راه اندازی موتور، باید از سلامت سیم کشی و اتصالات اطمینان حاصل کرد.

باید از درست بودن جهت چرخش موتور اطمینان حاصل کرد.

باید بار موتور را قبل از راه اندازی از روی آن برداشت.

در هنگام راه اندازی موتور باید از دستکش و عینک عایق استفاده کرد.

کار با اینورتر و PLC در تابلو برق صنعتی

اینورتر و PLC دو  از  مهم ترین  تجهیزات  در  تابلو برق  صنعتی   هستند  که  کاربردهای  گسترده ای  در  کنترل  و  اتوماسیون  فرآیندهای  صنعتی  دارند.

اینورتر

اینورتر دستگاهی است که  جریان  مستقیم  (DC)  را  به  جریان  متناوب  (AC)  تبدیل  می کند.   اینورترها  در  تابلو برق  صنعتی   برای  کنترل  سرعت  و  گشتاور  موتورهای  الکتریکی  استفاده  می شوند.   از  مزایای  استفاده  از  اینورتر  در  تابلو برق  صنعتی  می توان  به موارد زیر اشاره کرد:

کنترل دقیق سرعت و گشتاور موتور: اینورترها به شما امکان می دهند تا سرعت و گشتاور موتور را با دقت بسیار بالا کنترل کنید. این موضوع به شما کمک می کند تا از موتور به طور بهینه استفاده کنید و راندمان آن را افزایش دهید.

کاهش مصرف انرژی: اینورترها با کنترل سرعت و گشتاور موتور می توانند مصرف انرژی را کاهش دهند. این موضوع به نفع محیط زیست است و به شما در کاهش هزینه های خود کمک می کند.

افزایش عمر مفید موتور: اینورترها با کاهش استرس مکانیکی بر موتور می توانند عمر مفید آن را افزایش دهند.

PLC

PLC مخفف Programmable Logic Controller  به معنی  کنترل کننده  منطقی  قابل  برنامه ریزی  است.   PLC  یک  کامپیوتر  صنعتی  است  که  برای  کنترل  فرآیندهای  صنعتی  استفاده  می شود.   PLC ها  دارای  برنامه نویسی  هستند  که  به  آنها  امکان  می دهد  تا  عملکرد  مختلفی  را  انجام  دهند.   از  مزایای  استفاده  از  PLC  در  تابلو برق  صنعتی  می توان  به موارد زیر اشاره کرد:

افزایش کارایی: PLC ها می توانند فرآیندهای صنعتی را به طور خودکار کنترل کنند و از این طریق به افزایش کارایی آنها کمک کنند.

کاهش هزینه ها: PLC ها می توانند به شما در کاهش هزینه های تولید و نگهداری کمک کنند.

افزایش ایمنی: PLC ها می توانند به شما در افزایش ایمنی محیط کار کمک کنند.

کار با اینورتر و PLC

برای  کار  با  اینورتر  و  PLC  در  تابلو برق  صنعتی  باید  با  اصول  برنامه نویسی  و  کار  با  این  تجهیزات  آشنا  باشید.

حفاظت از تابلو برق

حفاظت از تابلو برق صنعتی از جمله وظایف مهم و اساسی در  نگهداری و  استفاده  از  آن  است.   تابلو برق  ها  محل  تمرکز  تجهیزات  الکتریکی  گران قیمت  هستند  و  خرابی  آنها  می تواند  باعث  ایجاد  اختلال  در  فرآیند  تولید  و  هزینه های  زیادی  شود.   به  همین  دلیل  باید  اقدامات  لازم  برای  حفاظت  از  تابلو برق  در  برابر  مخاطرات  مختلف  انجام  شود.

مخاطرات تابلو برق:

تابلو برق ها در معرض  مخاطرات  مختلفی  هستند  که  می توان  آنها  را  به  دسته های  کلی  زیر  تقسیم  کرد:

مخاطرات الکتریکی: مانند اتصال کوتاه، اضافه بار، نوسانات ولتاژ و جریان.

مخاطرات محیطی: مانند گرد و غبار، رطوبت، گرما، سرما، لرزش و ضربه.

مخاطرات انسانی: مانند اشتباهات انسانی، خرابکاری و سرقت.

اقدامات حفاظتی:

برای  حفاظت  از  تابلو برق  در  برابر  مخاطرات  مختلف  می توان  اقدامات  حفاظتی  مختلفی  انجام  داد  که  برخی  از  مهم ترین  آنها  عبارتند  از:

استفاده از تجهیزات حفاظتی: مانند فیوز، رله، کنتاکتور، کلید اتوماتیک و سیستم های زمین کننده.

استفاده از محفظه های مناسب: تابلو برق ها باید در محفظه های مناسب نصب شوند که از آنها در برابر مخاطرات محیطی محافظت کند.

انجام بازرسی و نگهداری منظم: تابلو برق ها باید به طور منظم بازرسی و نگهداری شوند تا از سلامت تجهیزات و اتصالات آنها اطمینان حاصل شود.

آموزش پرسنل: پرسنل باید آموزش های لازم را برای کار با تابلو برق و انجام اقدامات حفاظتی ببینند.

استانداردها:

در  زمینه  حفاظت  از  تابلو برق  استانداردهای  مختلفی  وجود  دارد  که  باید  در  طراحی،  ساخت  و  نصب  تابلو برق  ها  رعایت  شوند.   برخی  از  مهم ترین  این  استانداردها  عبارتند  از:

IEC 60439: استاندارد بین المللی برای تابلو برق های کم ولتاژ.

NFPA 70: استاندارد ملی برق ایالات متحده آمریکا.

BS 7671: استاندارد بریتانیا برای تاسیسات الکتریکی.

رعایت  این  استانداردها  به  شما  کمک  می کند  تا  از  ایمنی  و  عملکرد  صحیح  تابلو برق  خود  اطمینان  حاصل  کنید.

علاوه  بر  موارد  ذکر  شده  در  بالا،  اقدامات  حفاظتی  دیگری  نیز  وجود  دارد  که  می توان  برای  محافظت  از  تابلو برق  از  آنها  استفاده  کرد.   انتخاب  مناسب ترین  اقدامات  حفاظتی  به  نوع  تابلو  برق،  محیط  نصب  آن  و  مخاطرات  موجود  بستگی  دارد.

جدول مشخصات تابلو برق صنعتی

تابلو برق های صنعتی با توجه به کاربرد، نوع تجهیزات و پیچیدگی آنها در ابعاد و با مشخصات مختلفی ساخته می شوند. برای انتخاب یک تابلو برق مناسب،  باید به  مشخصات  فنی  آن  توجه  کرد.

در  زیر  جدولی  از  مهم ترین  مشخصات  فنی  تابلو برق  صنعتی  ارائه  شده  است:

مشخصه	شرح
ابعاد	طول، عرض و ارتفاع تابلو برق (بر حسب میلی متر یا سانتی متر)
درجه حفاظت	IP (Ingress Protection) نشان دهنده مقاومت تابلو برق در برابر نفوذ ذرات و آب است.
نوع بدنه	جنس بدنه تابلو برق (معمولاً از ورق فولاد یا آلومینیوم)
رنگ	رنگ بدنه تابلو برق
وزن	وزن تابلو برق بر حسب کیلوگرم
ولتاژ	حداکثر ولتاژی که تابلو برق می تواند تحمل کند
جریان	حداکثر جریانی که تابلو برق می تواند تحمل کند
تعداد فیوزها	تعداد فیوزهای موجود در تابلو برق

تعداد کنتاکتورها | تعداد کنتاکتورهای موجود در تابلو برق |

تعداد رله ها | تعداد رله های موجود در تابلو برق |

نوع کنترل کننده | نوع کنترل کننده موجود در تابلو برق (مانند PLC یا کنتاکتور سنتی) |

امکانات جانبی | امکانات جانبی تابلو برق مانند سیستم های هواکش، سیستم های گرمایش، سیستم های روشنایی و …

قیمت | قیمت تابلو برق |

علاوه  بر  مشخصات  فنی  ذکر  شده  در  بالا،  ممکن  است  تابلو برق  های  صنعتی  دارای  مشخصات  فنی  دیگر  نیز  باشند.   انتخاب  تابلو برق  مناسب  به  نیاز  شما  و  بودجه  شما  بستگی  دارد.

نکاتی  که  باید  در  هنگام  انتخاب  تابلو برق  صنعتی  به  آنها  توجه  کرد:

ابعاد مناسب: تابلو برق باید ابعاد مناسبی داشته باشد تا به راحتی در محل مورد نظر نصب شود.

درجه حفاظت مناسب: درجه حفاظت تابلو برق باید متناسب با محیط نصب آن باشد.

ولتاژ و جریان مناسب: ولتاژ و جریان تابلو برق باید متناسب با نیاز شما باشد.

امکانات مورد نیاز: تابلو برق باید امکانات مورد نیاز شما را داشته باشد.

قیمت مناسب: قیمت تابلو برق باید متناسب با بودجه شما باشد.

سوالات متداول درباره دوره آموزش تابلو برق صنعتی